Friday, October 2, 2009

Жирэмсний хичээл

2009 оны 10 сарын 5 нд Жирэмсэн эхчүүдэд зориулсан сургалт шинээр эхэлж байгаа тул сонирхсон ээжүүд 88074445 утсаар холбогдоно уу. Энэ нь 6 долоо хоног үргэлжлэх ба даваа гараг бүрийн 6.30-8.30 хооронд болно.

Thursday, September 10, 2009

Төрсний дараах үе


Жирэмсэн байх, төрсний дараах үеийн анхаарал халамжийн аль нь илүү чухал вэ гэж хүмүүс надаас асуудаг. Үнэндээ аль нэгийг орхигдуулах нь ээж болон хүүхдийн эрүүл мэндэд тодорхой хэмжээгээр сөргөөр нөлөөлөх нь бий.

Хөгжилтэй орнуудад жирэмсний үеийн үзлэг, эхо, төрөлтөд бэлтгэх хичээл, амьсгалын дасгал, хоол тэжээлиийн зөвөлгөө гэх мэтээр ээжид тавих анхаарал халамж өндөр ч төрсний дараах үеийг зарим нэг талаар орхигдуулдаг тал ажиглагддаг. Харин манайд эсрэгээрээ юм шиг. Төрсний дараа гам барих, 40 хоног усанд орохгүй, хүйтэн усанд гараа дүрж болохгүй гэх түүнчлэн сүүтэй цай хуурай идэх зүйлээр ээжийг маш сайн шахдаг атлаа яг хүүхдээ тээж явах үед нь төдийлөн хангалттай анхаардаггүй нь харагдаж байсан.
Миний хэлэх гээд байгаа гол санаа бол дээрх 2 үеийг салгаж ойлгох аргагүй бөгөөд хэрэв үр хөврөлийн үеийн анхаарал орхигдвол(жирэмсэн үеийн өвчлөл, тамхи татах, төрөл бүрийн эм хэрэглэх, архи дарс уух,) нярай жиндээ хүрэхгүй байх, суурь өвчинд нэрвэгдэх магадлал өндөр гэх мэт...нэг үгээр бол хүүхдийн эрүүл байх эсэх нь шууд хамааралтай.
Үүнтэй адил төрсний дараа ээж биеэн хэрхэн тордож гамнах явдал нь хожмоо эмэгтэйчүүдийн өвчнөөр өвчлөхгүй байх үндсийг тавина.

Канадын эх баригч энэ талаар маш оновчтой хэлсэн байдаг. Төрсний дараа баримтлах дэглэм :

5 хоногт
- ээж хүүхэд 2 хамтдаа аль болох орондоо өдрийг өнгөрөөх
10 хоногт- хүүхдээ авч гадагш гарахгүй байх
14 хоногт
- ээж ямар нэг ажил хийгүй (гэр цэвэрлэх, хоол хийх гэх мэт)
40 хоног
өнгөрсний дараагаар энгийн амьдралын хэвэнд орж болно


Төрсний дараа тохиолдох зарим нэг чухал зүйлсээс:
  • Ангир уураг- Үүнийг хүүхдийн хамгийн анхны вакцин гэж нэрлээд шингэн алттай зүйрлэсэн нь ашиг шим тусыг нь бодитоор үнэлсэн явдал юм. Үнэндээ эрдэмтэн судлаачид одоо хүртэл ангир уургийн агууламжыг бүрэн судлаж амжаагүй бөгөөд наад зах нь 100 гаруй төрлийн Вит, эрдэс давс, шимт бодис байна гэж үздэг Тийм ч учираас зарим нэг. Энэ болгон нь зөвхөн нярайн хэрэгцээнд яг тохирсон хоол юм. Өөрөөр хэлбэл жинхэнэ сүү орж иртэл(5-6 хоног) гарах өтгөн шардуу өнгөтэй зүйл. Өвчтэй хүмүүс(элэгний) худалдан авч уудаг. Ээжүүдээ зарж болохгүй шүү!!! :)
  • Умайн хэвэндээ орох-Төрөх дөхсөн эхийн сав 40 дахин томорсон байдаг тул дараа нь буцаж хэвэндээ орохын тулд нилээдгүй хугацаа буюу 6 долоо хоног шаардлагатай. Хэдийгээр таны хэвлий мэдэгдэхүйц татарсан ч сав буцаж хэвэндээ орсон гэсэн үг биш. Өөрөөр хэлбэл энэ үеийг шавхарга гарах үе гэж нэрлэх ба бүтэн 9 сарын турш умайн ханыг бүрхэж байсан зузаан цусан давхарга гадагшилж байна гэж ойлгож болно. Энэ үедээ сайн амарахгүй мөн удаан хугацаагаар зогсвол цус ихээр гардаг нь таныг амрах хэрэгтэйг сануулж байгаа илрэл юм.
  • Хөхүүлэх-Энэ талаар урьд нь хүүхдээ хөхүүлж байсан туршлагатай ээж нараас зөвөлгөө авсан нь дээр. Мэдээж ихэнхдээ бидний ээж нар шүү дээ. Хөхүүлэх бүрий сүүний гарц улам нэмэгдэнэ. Яг л саалийн үнээ шиг. Сүү багатай байна гээд хөхүүлэхээ зогсоовол улам л сүүгүй болно гэсэн үг. Төрсний дараа хурдан амлуулвал сав сайн агшиж цус алдах хүндрэлээс ээжийг хамгаална.
  • Амралт-Төрсөн бүх ээжүүдэд тамир тэнхээгээ нөхөэн авах(дуг хийх, ) зайлшгүй шаардлага бий. Ингэж байж шөнө өдөргүй хөхөх хүүхдийнхээ хэрэгцээнд хүрч халамжалж чадна.
  • Юм угаах-Эхний сард боломжтой бол памперс хэрэглсэн нь дээр. Гэр бүлийн гишүүдийн хувцасыг нөхрөөрөө эсвэл өөр туслах хүсэлтэй хэн нэгнээр угаалгах нь таны хүч чадлыг гамнана.Тэгээд ч аяга таваг угаах гэх мэтийн нэг дор удаан зогсох ажил нь кегелийн булчинг ихээр ядраадаг.
  • Хоол хийх- Өдөртөө нэг удаа ахиу хоол хийчээд үлдсэнийг нь савлан хөргөгчинд хадгалаад оройдоо идэх нь цагийг хэмнэх байх. Юу захих вэ гэсэн хүмүүст гаднаас дуртай хоолоо захиж бас болно. Ер нь бусдын тусламжыг авч сурах хэрэгтэй шүү!!
  • Дэлгүүр явах-Төрхөөсөө өмнө амжиж хэрэгтэй зүйлсээ цуглуулах нь ухаалаг ээжийн арга гэж би боддог. Учир нь төрсний дараа та нэг хэсэгтээ гарах боломжгүй ба нөхөртөө сайн захисан ч таны сэтгэлд нийцэхгүй зүйлийг бариад ирнэ гэж мөрийцсөн ч бэлэн байна. "Төрөөгүй хүүхдэд төмөр өлгий гэж" таньд бодогдож байгаа байх. Миний бодлоор энэ мухар сүсэг үнэндээ хэнд ч хэрэггүй бөгөөд хий дэмий л цагийг гарздана.
Таны ойр дотныхны хэн нэгэн төрсөн байгаад та эргэж очих боллоо гэхэд хэрэгтэй зөвлөмжийг өгөе.

  • Яг юу авах вэ -Ээжийн тухайд гэвэл аль болох чихэр шоколад, боов боорцог биш харин жимс жимсгэнэ, алое жүүс, далайн байцаа, хатаасан жимс, шинэ ногоо, сонирхолтой ном сэтгүүл, шинэ кино гэх мэт зүйлс. Илүү дотно бол очихоосоо өмнө утасдаад юу хэрэгтэй байгааг асууж болно.
-Хүүхдийн тухайд таарсан таараагүй хувцаснаас илүү памперс нь дээр. Залуу эцэг эхийн ажлыг хөнгөвчилнө. Хэрэв тэр айлд өөр том хүүхэд байдаг бол бас тэднийг мартаж болохгүй байх.
  • Яаж туслах вэ - Хэрэв та зочилж очиж байгаа бол нэг их удах хэрэггүй ба заавал хоол цай хийлгэх гэх мэтээр хүндрэхгүй байвал сайн. Дээр дурьдснаар том хүүхэд байгаа бол тэднийг түр салхилуулах, тоглоомын газар тоглуулж болно. Энэ хооронд аав ээж нь жаахан ч гэсэн дуг хийх байх.
- Гэрт нь хөнгөн цэвэрлэгээ(аяга таваг угаах, тоос сорох) хийж өгч болох юм. Энэ бүх тусламжаас татгалзах ээж байхгүй гэдэгт би итгэж байна :)
Ялангуяа төрж үзсэн хүмүүс энэ тал дээр сайн зөвөлгөө өгөх байх. Таньд дээрх сэдэвээр санаа оноо байгаа бол саналаа үлдээгээрэй....


Friday, May 29, 2009

New baby

Hi, All
Here is some pictures of my new one's. We named him Mergen , means Wise.
We want to say thank you so much for your prayers! It was safety,
healthy delivery in home. Sheika was a excellent coach, just as a same he did 4 years ago.

My labor started at midnight (oo.30) in 26th of May. But my baby arrive in my hand after 3 hours in 03.20


Mergen's weight -3kg 400gr,

and his umbilical cord wrapped his neck one time,

Placenta came after 4 hours, while we waited placenta i took shower and took a nap.
Actually it was really peacefully labor and delivery.


But main problem is taking birth certificate for him. Because governments still don't allow homebirth . So we spent several days for it, and paid some money.

Tungana really love to hug him :)


Big blessings from God to me....

Tuesday, January 27, 2009

Хэвлий дэх хөгжилийг харьцуулах нь

Доорхи зургуудаас хэвлийдээ тээж буй хүүхдийнхээ хэмжээг хялбархан аргаар барагцаалан мэдэх боломжтой юм. Бяцхан үрс маань ямар жижигхэн хэмжээнээс өсөж хөгжин томордог нь гайхалтай. Ийнхүү тэдний өсөлтийн гол эх үүсвэр, нөхцөл нь ээжийн идэж буй хоол хүнстэй шууд холбоотой гэдгийг ямагт санах хэрэгтэй.



4-5 недельдээ(1 сар) гүнжидийн үр(талхан дээр байдаг) шиг хэмжээтэй байх ба см хүрэхгүй урттай гэсэн үг

7 неделийн үед шош шиг болно




8 долоо(2 сар) хоногтойдоо нэрс жимсний дайтай, 1 см гаруй урттай байдаг

9 недель хүрэхэд усан үзэмтэй адил хэмжээтэй болон урт нь 2.5 см хүрдэг


14 долоо хоногтойд нимбэг шиг хэмжээнд хүрч 8см гаруй урт, жин нь 50 граммд хүрнэ



15 недельдээ алимын дайтай болж 80 грамм, 11 см орчим

20 недель болоход банан шиг хэмжээнд хүрнэ. Улмаар 23 неделийн үедээ 500 граммд дөхөж очино



30 недельтэйдээ байцаа шиг болж 1кг 400 гр орчим жинтэй, 42 см урттай болсон байна


39 долоо хоногтойд(9 сар) шийгуа шиг том болон 3кг 200 грамм, 50 см



Бүрэн гүйцсэн хугацаа буюу 40 недельд хулууны дайтай болон 3кг 500 грамм жинтэй, 50 гаруй см-ийн урттай болон өөрчлөгдөнө.

Saturday, January 3, 2009


Нярайн онцлог


Саяхан төрсөн болон удахгүй амаржих гэж буй ээжүүдийнхээ мэдлэгт нь нэмэр болох зүйлсийг доор бичлээ. Бяцхан хүүхдийнхээ өхөөрдөм хөөрхөнийг харж суухад цаг хугацаа хурдан өнгөрдөг ч хүүхдээ зөв асарч сувилах нь их чухал шүү! Өөрөөр хэлбэл аав ээж байхад бид үргэлж суралцдаг гэхэд болно. Ингэхдээ ам дамжсан яриа, шинжлэх ухааны үндэслэлгүй заавар зөвөлгөөнөөс аль болох зайлсхийх хэрэгтэй. Алив юмыг туршиж хэрэглэх нь лав бидний хүүхдэд дээр биш шүү...
Бүх зүйл та болон таны нөхөрт шинэхэн тул сандрах, барьц алдах үе бий. Гэвч таны хүүхэддээ зориулсан хайр халамж чинь олон зүйлийн хариулт болдог гэдгийг санан тайван байгаарай .

"Нярайн онцлог" гэж ярьж бичдэг нь их учиртай. Учир нь миний дурдах гэж доорхи шинж тэмдгүүд нь хэвийн бөгөөд төд удалгүй эргэж хэлбэр дүрс ,байрандаа ордог зүйлс тул айж эмээх хэрэггүй, ямар нэг онцгой эмчилгээ ч шаардлаггүй гэдгийг хэлмээр байна.
  • Харагдах байдал: Дөнгөж төрсөн нярай үрчгэр, хөгшин хүн шиг царайтай харагдах нь элбэг. Шинэхэн эцэг эх үүнд жаахан цочирддог шүү(магадгүй тэдний үзэж харсан хүүхдүүд ихэвчлэн нярайн үеэсээ өнгөрсөн байдаг байх)


Яагаад:
Эхийн хэвлий дэхь хүүхэд нь ерөнхийдөө усан дотор амьдарч байсан тул ингэж харагдах тал бий. Төрсний дараа удалгүй хүүхэд жин нэмснээр арьс тэнийн өдөр ирэх тутам царай орон таны хайрыг булаах нь гарцаагүй.

  • Нярайн арьс хууларч унах үзэгдэл. Хуурайшснаас үүдэн хагарч унаж байгаа юм шиг харагддаг ч яг үнэндээ тийм биш.


Яагаад: Энэ нь зөвхөн хүүхдийн гадна давхаргын арьс л гуужиж байгаа гэж ойлгон санаа зовох мөн элдэв янзын тос түрхэх, хүчээр хуулахгүй байхыг зөвлөе!


  • Цагаан тос: Нярайн биеийн гадаргууг цагаан тос шиг зүйл(vernix caseosa) хучсан байх тохиолдол бий. Ялангуяа суга, цавь гэх мэт нугалаа ихтэй хэсгээр үзэгдэнэ. Заримдаа биеийн бүх хэсгээр эсвэл ганц нүүрэнд харагддаг. Миний том охин төрөхдөө дух, нүүр хэсгээр нь гуриланд дүрчихсэн юм шиг гарч ирсэнд тухайн үедээ нөхөр бид 2 их гайхаад өнгөрч байж билээ :)


Яагаад:
Дээр дурдсаны дагуу эхийн хэвлийд бойжиж буй хүүхэд усан дунд байдаг тул энэхүү цагаан тос нь түүний арьсыг дэвтэж зөөлрөхөөс хамгаалсан зүйл юм. Судлаачид үзэхдээ нярайн биеийг бүрхсэн тос нь маш их тэжээллэг ба арьсанд чийглэгийг өгөх чадвараараа ямар ч тостой зүйрлэх аргагүй гэжээ. Тиймээс үүнийг угааж арилгахын оронд зөөлөн массажлан хүүхдийнхээ биенд шингээн үлдээх нь хамгийн ухаалаг арга юм. Хүчтэй үрж арилгаж болох авч энэ нь нярайн эмзэг арьсыг гэмтээж улмаар түүгээр дамжин халдвар орох боломжийг нэмэгдүүлдэг.




  • Үсэрхэг байдал: Нүүр, мөр, нуруу хэсгээр зөөлөн хонгор үсээр элбэг. Энэ нь аяандаа гуужин унаж алга болно. Заримдаа 7-8 сар хүрч байж бүрмөсөн гууждаг тал бий.

  • Толгойн хэв алдагдах: Жам ёсны төрөлт буюу өөрөөрөө төрсөн нярайн толгой төрөх сувгийн хэлбэр, даралтын улмаас хэлбэрээ алдах(өндгөн, шоовон хэлбэрт орох)


Яагаад: 1.Нярайн толгой яс бүрэн ясжаагүй
2. Толгойн яс нь үргэлжилсэн нэг биш харин хэд хэдэн хэсэгүүдээс бүрдэх ба тэдгээр нь хоорондоо зөөлөн ясаар холбогдсон байдаг. Өөрөөр хэлбэл тэр хэсгүүдээрээ бүрэн нийлж амжаагүй байдаг нь төрөх үедээ толгойн хэлбэр өөрчлөгдөхөд хүргэдэг. Үүнд бидний сайн мэдэх -Зулайн хэсэг(18 сартайд битүүрнэ), мөн дагзанд байрлах арай жижиг битүүрээгүй хэсэг(6 долоо хоногтойд). Төрснөөс хойш 2-3 хоногийн дараа гэхэд толгойн хэлбэр эргэж хэвийн хэлбэртээ орох тул санаа зовох хэрэггүй.


  • Хүй цөглөх: Ямар нэг тусгай угаалга, арчилгаа шаардлагагүй. Доорхи зураг бол яг хүйг тасалсаны дараах үеийг харуулсан байна. Ерөнхийдөө 7 хоногийн дотор хүй цөглөж (хатаж)унадаг.


Харин хүйнээс эвгүй үнэр, идээтэй зүйл гарах, тэр хэсэгтээ улайж хавагнавал эмчид үзүүлэх хэрэгтэй. Ихэнх ээжүүд хүйг цөглөтөл усанд оруулдаггүй ч өдөр бүр цэвэр усанд хүүхдээ булхаж байх нь хүйнд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй.


Бага зэргийн шүүс гарах нь ердийн ба тэр хэсгийг эвтэйхэн цэвэр усаар арчихад хангалттай. Хүйг бүрэн гүйцэд эдгээгүй байхад татах, авах гэж оролдох хэрэггүй. Өөрөө аяндаа хатаж унахыг нь хүлээ. 9 сарын турш эх үр 2-г холбож байсан зүйл нь яах аргагүй хүй мөн тул зарим ээжүүд энэ хатаж унасан хэсгийг дурсгал болгон хадгалж авч үлддэг.



Нуралт: Нярайн арьс маш эмзэг тул гадны нөлөө болох бохирлогдсон даавуу, живхэнд(pampers) удаан байх, наранд хэт шарах, хурц үнэртэй хүчтэй угаалгын нунтагаар даавууг нь угаах гэх мэтэд өртөн гэмтдэг. Тэр байтугай шинэхэн худалдан авсан хувцаснаас (ярлык нь хүүхдийн хүзүүг маш ихээр холгодог тул хуулж авах, шинэ хувцасыг өмсүүлэхээс өмнө угаасан байх хэрэгтэй) нь хүртэл арьс нь гэмтэж болно.Товчхондоо Нуралт бол арьсны хөнгөн гэмтэл тул таны хүүхэд шалтгаангүйгээр зовиурлан уйлахад түүний суга, хүзүү, цавийг шалган үзэхэд илүүдэхгүй.



Яагаад:
Биеийн нугалаа ихтэй буюу дээр дурдсан хэсгүүд нь үргэлж нар, салхи, агаараас хол байдаг тул нурах нь элбэг. Энэ үед янз бүрийн тос, тальки бараг тус болохгүй харин хэсэг хугацаанд хүүхдээ өлгий, живхнээс нь задлан нар, салхи, агаарт байлгахад л маш хурдан эдгэдэг болохыг 2 хүүхдээ өсгөж байхдаа би анзаарч мэдсэн юм . Энэ таньд ч гэсэн тус болох байх.


  • Бэлэг эрхтний өөрчлөлт: Нярайн эрхтэн нь хөөж хавагнасан байдалтай байх ба нилээн том харагдана. Аяандаа илүүдэл хаван шимэгдэж хэвийн хэмжээндээ очно. Хүү, охин гэлтгүй мээм нь овойж бага зэрэг сүү орсон байдаг. Харин түүнийг дураараа шахаж оролдох, саах зэргээс болж халдвар орох боломжыг нэмэгдүүлэн үрэвсүүлэх аюултайг залуу ээжүүд төдийлөн мэддэггүй.


Яагаад: Эдгээр шинж тэмтгүүдийг "Бэлгийн хөөрөл" гэж нэрлэх ба зарим ховор тохиолдолд охин хүүхдийн бэлэг эрхтэнээс үл ялиг цус гардаг нь төрөх үед ээжийн биенд гардаг Гормоны өөрчлөлттэй холбоотой юм.

  • Зунгаг: Энэ бол нярайн хамгийн анхны баас ба хар ногоон өнгийн байдаг нь залуу ээжүүдийг гайхаж эргэлзүүлэх нь олонтоо. Хөхний сүүгээ ууж эхэлсний дараагаар энэхүү хар ногоон өнгө нь шаргал болон солигдож хэвийн байдалд ордог. Иймээс аль болох эртхэн амлуулах нь сайн.


Яагаад: Зунгаг нь бүр эхийн хэвлийд байх үеэс буюу 16 дахь неделиэс урагийн хоол боловсруулах замд үүссэн бөгөөд зөвхөн төрсний дараа (ховорхон тохиолдолд яг төрөхийн өмнө, эсвэл төрөх үеэр) хүүхдээс гадагшилна. Ус нь ногоон өнгөтэй, үнэртэй гарлаа гэж ярихыг та сонссон байх. Тэгвэл энэ тохиолдолд эмч нар хүүхэд баасаа залгисан байх вий хэмээн болгоомжилж антибиотек өгдөг.

  • Нүдэнд улаан судал харагдах: Жам ёсны төрөлт буюу өөрөөрөө төрөх үед тохиолдоно. 10 хоногийн дараа арилах ба энэ нь хожмоо хүүхдийн хараанд өөрчлөлт болон гажигийг авчирахгүй хэвийн үзэгдэл.
Яагаад: Төрөх замаар хүүхэд нилээдгүй даралтаар гарч ирж байгаа тул нүдний цагаан хэсэгт байх жижиг хялгасан судсууд хагарснаас нүд нь улайж харагддаг.

  • Тэгш биш хөл: Нярайн хөл нь ерөнхийдөө өвдгөөрөө нугарсан байдалтай байна. Энэ нь маажиг хөлтэй болно гэсэн үг биш бөгөөд хүүхдийн булчин хөгжих тутам тэгширч тэнийдэг. Хөлийг нь албаар тэнийлгэх, чанга барьж өлгийдөх нь тэгшлэх бус харин эсрэгээрээ хөгжиж амжаагүй хөлний түнхийг нь мултлах аюултай.
Яагаад: Жирэмсний сүүлийн саруудад ураг хурдан томорч умайд хангалттай зай байхгүй болсноос хүүхдийн хөл нугаларч, атийсан байдалд ордог. Энэ үедээ яс нь бүрэн ясжаагүй(уян хатан) учир өөрт нь ямар нэг зовиур байхгүй гэж ойлгож болно.

  • Зогисох болон найтаах: Oйр ойрхон найтаах бас зогисох үед нь санаа зовох хэрэггүй. Цээжний хөндийг хэвлийн хөндийнөөс тусгаарлаж байдаг булчинлаг өрц нь сайн хөгжөөгүй тул зогисох тал бий. Гэхдээ яг юунаас болж зогисоод байгаа нь одоо хүртэл тодорхой биш байдаг юм билээ. Зогисох найтаах нь хүүхдэд өөрт нь ямар нэг зовиур, хүндрэл авчирдаггүй. Харин томчууд бид нар үүнийг сонсох дургүй тул заавал ямар нэг уулгах гээд эсвэл өлсөөгүй байхад нь хүчээр хөхүүлэх гээд байдаг нь дэмий юм. Найтаах учир нь насанд хүрсэн биднийх шиг хамранд нь үс байдаггүй тул тоос шороо, хуурай агаараас болоод амархан найтаадаг. Гэхдээ энэ нь амьсгалын зам, хамраа цэвэрлэж байгаа арга нь юм.